Ο γυναικολόγος στην επίσκεψη της γυναίκα ή του ζεύγους πριν από την εκδηλωμένη επιθυμία από μέρος τους για άμεση μελλοντική εγκυμοσύνη έχει την ευκαιρία να βελτιώσει μέσω της σωστής συμβουλευτικής την έκβαση της μελλοντικής κύησης και την υγεία του νεογνού που θα γεννηθεί. Ο στόχος είναι να μειωθούν οι επιπλοκές της κύησης βελτιώνοντας την υγείας της η τροποποιώντας τυχόν παράγοντες κινδύνου και παρέχοντας τις σωστές συμβουλές για μια εγκυμοσύνη χωρίς προβλήματα.
Οικογενειακός προγραμματισμός
Ο οικογενειακός προγραμματισμός είναι η βασική έκφραση της συμβουλευτικής πριν από την μελλοντική κύηση καθώς στις ΗΠΑ το 45% των κυήσεων είναι μη προγραμματισμένες γεγονός που αυξάνει τους κίνδυνους που μπορούν αν εμφανιστούν κατά την διάρκειά της. Θα πρέπει να γνωρίζουν τα ζευγάρια την επίπτωση της ηλικίας στην επίτευξη και στην έκβαση της κύησης όπως και ότι το χρονικό διάστημα μεταξύ των διαδοχικών κυήσεων δεν πρέπει να είναι μικρότερο των 6 μηνών όπως επίσης και τα θετικά& αρνητικά των κυήσεων ενωρίτερα των 18 μηνών. Μετά από καισαρική τομή το διάστημα που θα μεσολαβήσει να μην είναι μικρότερο των 12 μηνών. Οι γυναίκες που γνωρίζουν ότι κάνουν ωορρηξία και είναι μικρότερες των 35 ετών και εφόσον δεν έχουν κάποιο γνωστό παράγοντα υπογονιμότητας θα πρέπει να επισκεφθούν τον γιατρό τους εφόσον δεν μείνουν έγκυες μετά από ελεύθερες επαφές για 12 μήνες τουλάχιστον ενώ αυτές που είναι μεγαλύτερες των 35 ετών μετά από 6 μήνες. Η μηνιαία ωορρηξία είναι πιθανή σε γυναίκες και σταθερούς κύκλους μεταξύ 25-35 ημέρες που δεν καθυστερούν για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο 23 ημερών. Ο καλύτερος χρόνος επαφών είναι ανά 1-2 ημέρες ιδίως στο διάστημα 3- ημερών πριν από την ωορρηξία.
Ατομικό ιστορικό
Σε αυτό ανήκουν όλες οι χρόνιες ή οξείες νόσοι της γυναίκας που θα πρέπει να αναφερθούν και να αξιολογηθούν ανάλογα από τον ιατρό καθώς πολλές από αυτές έχουν επίδραση στην εγκυμοσύνη. Χαρακτηριστικά:
Σακχαρώδης Διαβήτης : Προκαλεί συγγενείς ανωμαλίες στο έμβρυο ενώ επηρεάζει ή επηρεάζεται από την κύηση και για αυτό η Hb1A1c<6,5% πριν από την εγκυμοσύνη
Χρόνια Υπέρταση: Προκαλεί προεκλαμψία και υπολειπόμενη ανάπτυξη στο έμβρυο ενώ ορισμένα φάρμακα όπως οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου αντενδείκνυται στην κύηση
Υποθυρεοειδισμός: Όταν είναι χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε αποβολές, προεκλαμψία, αποκόλληση πλακούντα και ενδομήτριο θάνατο και για αυτό τον λόγο θα πρέπει η TSH<2 μIU/mL
Βαριατρικά χειρουργεία: Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργεία για απώλεια βάρους την περίοδο της μεγάλης απώλειας των πρώτων 12-24 μηνών καλό είναι να αποφεύγουν να μείνουν έγκυες γιατί επηρεάζεται η ανάπτυξη του εμβρύου.
Ψυχικές διαταραχές: Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ορισμένες από αυτές όπως οι διπολικές διαταραχές υποτροπιάζουν κατά την κύηση ενώ η σχιζοφρένεια απαιτεί ειδική συμβουλευτική. Παράλληλα τα αντικαταθλιπτικά και τα αντιψυχωσικά φάρμακα αυξάνουν την πιθανότητα ανωορρηξίας στην γυναίκα και έτσι ελαττώνουν την γονιμότητά της.
Θρομβοφιλία: Η παρουσία παραγόντων κινδύνου θρομβώσεως αυξάνουν τον κίνδυνο για εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή και για αυτό απαιτείται θρομβοπροφύλαξη κατά την κύηση και την γαλουχία.
Φάρμακα: Θα πρέπει να αναφέρονται στον γιατρό όλα τα φάρμακα ή παραφάρμακα που λαμβάνει η γυναίκα ή έχει λάβει στο παρελθόν ώστε να εκτιμηθεί η δυνατότητα συνέχιση τους στην μελλοντική εγκυμοσύνης και την πιθανή τερατογόνο δράση που μπορούν να έχουν στο έμβρυο.
Οικογενειακό και κληρονομικό ιστορικό
Θα πρέπει να λαμβάνεται το οικογενειακό και κληρονομικό ιστορικό για γενετικές ασθένειες του ζευγαριού όπως και τυχόν συγγενείς ανωμαλίες, ψυχικές διαταραχές και ιστορικό για κακοήθειες του μαστού, ωοθηκών και εντέρου. Ο γονιδιακός έλεγχος που πρέπει να γίνεται είναι ο ίδιος που γίνεται κατά την κύηση και περιλαμβάνει τις αιμοσφαιρινοπάθειες, την κυστική ίνωση, την νωταία μυϊκή ατροφία και το εύθραυστο Χ(οικογενειακό ιστορικό πνευματικής καθυστέρησης που προκαλεί υπόνοια για εύθραυστο Χ )
Εμβολιασμοί
Οι γυναίκες που θέλουν μα μείνουν έγκυες θα πρέπει να εμβολιαστούν ή να έχουν εμβολιαστεί για το Τέτανο, Κοκκύτη, Διφθερίτιδα (Τdap), Ιλαρά ερυθρά παρωτίδα, Ηπατίτιδα Β, ανεμοβλογιά(εάν δεν υπήρξε νόσηση στο παρελθόν), ετησίως για γρίπη επιπλέον κατά τα την κύηση συστήνεται αντιγριπικός εμβολιασμός και μια δόση σε κάθε κύηση μεταξύ 27-36 εβδομάδες του Τdap. (βλέπε «Εμβολιασμοί της γυναίκας κατά την αναπαραγωγική ηλικία και την κύηση»)
Φλεγμονώδεις νόσους της γεννητικής οδού
Πριν από την εγκυμοσύνη θα πρέπει όλες οι γυναίκες να ελέγχονται για γονόρροια, χλαμύδια, σύφιλη και AIDS ενώ θα πρέπει να υποβάλλονται και σε τεστ Παπανικολάου
Χρήση ουσιών
Θα πρέπει κάθε υποψήφια μητέρα να ενημερώνει τον γιατρό για τυχόν ουσίες που λαμβάνει όπως αλκοόλ, προϊόντα νικοτίνης, ναρκωτικά όπως και συνταγογραφούμενα οπιοειδή. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες του καπνίσματος κατά την κύηση είναι η υπολειπόμενη ανάπτυξη , προδρομικός πλακούντας, αποκόλληση πλακούντα, ελαττωμένη θυρεοειδική λειτουργία, πρόωρη ρήξη υμένων, χαμηλό βάρος νεογνού και περιγεννητική θνητότητα. Τα παιδιά γυναικών που κάπνιζαν στην κύηση έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άσθματος, κολικών και παιδικής παχυσαρκίας. Στατιστικά το 46% των γυναικών διακόπτουν το κάπνισμα πριν ή κατά την κύηση.
Θα πρέπει να γνωρίζει η γυναίκα ότι ασφαλή επίπεδα ή τύπος αλκοόλ που να είναι ασφαλέστερο από κάποιο άλλο δεν υπάρχει. Οι επιδράσεις του αλκοόλ αφορούν το ΚΝΣ του εμβρύου, διαταραχές ανάπτυξης και τις δυσμορφίες του προσώπου ενώ στο μωρό μπορεί να προκαλέσει καθυστερημένη πνευματική ανάπτυξη και διαταραχές συμπεριφοράς. Επίσης το αλκοόλ επηρεάζει σε οποιοιδήποτε στάδιο της κύησης και οι επιδράσεις είναι για όλη της ζωή του.
Όσο αναφορά την χρήση μαριχουάνας (2-5% στην κύηση στις ΗΠΑ) είναι γνωστή η βλάβη που προκαλεί στο έμβρυο όπως και ο καπνός. Για αυτό τον λόγο συστήνεται η διακοπή της
Εκτίμηση διατροφικής κατάστασης
Τα φρούτα, τα λαχανικά και η καθημερινή λήψη πολυβιταμινών αποτελούν τις καλύτερες πηγές αντιοξειδωτικών και βιταμινών που βοηθούν στην υγεία κατά την διάρκεια της αναπαραγωγής τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες. Όλες οι γυναίκες 15-45 ετών κατά την περίοδο πριν την εγκυμοσύνη θα πρέπει να λαμβάνουν ημερησίως 400μg φυλικού οξέους για να προστατεύσουν το έμβρυο από βλάβες του νωτιαίου σωλήνα ενώ αυτές που είναι σε υψηλού κίνδυνου για τέτοιες βλάβες (ιστορικό, επιληψία) θα πρέπει να λαμβάνουν 4mg ημερησίως. Η χρήση του καφέ δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200 mg ημερησίως γιατί αλλιώς αυξάνει το κίνδυνο των αποβολών και του πρόωρου τοκετού. Θα πρέπει να ελέγχονται τα επίπεδα βιταμινών όπως η βιταμίνη D, B12, ενώ θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση ψαριών με υψηλά ποσά υδραργύρου (τόνος, ξιφίας, σκουμπρί, ρέγγα, άγριος σολωμός) Η λιστερίωση επειδή μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό η κυοφορούσα θα πρέπει να αποφεύγει τροφές με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από λιστέρια (πατέ, αλλαντικά, ωμά ψάρια, ανάμεικτες σαλάτες με νωπά λαχανικά, προπαρασκευασμένα γεύματα, μαλακά παγωτά, τυριά όπως μπρι, καμαμπέρ, ρικόττα)
Επίτευξη και διατήρηση σωστού βάρους σώματος
Οι γυναίκες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να έχουν ή να αποκτήσουν το σωστό βάρος σώματος το οποίο εκφράζεται ως δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) και ο οποίος πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 18-25. Οι κίνδυνοι ΔΜΣ>25 είναι η υπογονιμότητα, αποβολές, συγγενείς ανωμαλίες, πρόωρος τοκετός, ΣΔ κύησης, υπέρταση, καισαρική τομή και θρομβοεμβολικά επεισόδια. Ωστόσο ταυτόχρονα αυξάνονται και οι κίνδυνοι για καρδιακές νόσους, αρθρίτιδα, τύπους καρκίνου. ΔΜΣ<18 συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για μικρού βάρους παιδιά και νεογνά.
Φυσική άσκηση
Η άσκηση βελτιώνει την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος, μειώνει την παχυσαρκία και τις επιπλοκές της. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται η ημερήσια ήπια άσκηση για 30 λεπτά για 5 ημέρες ή 150 λεπτά εβδομαδιαίως πριν κατά την διάρκεια και μετά τον τοκετό.
Βιβλιογραφία:
Prepregnancy counseling Committee Opinion No. 762 American Society for Reproductive Medicine and American
