Εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση είναι η περίοδος της γυναίκας όπου σταματά η έλευση των εμμήνων ρύσεων, κάτι που συμβαίνει συνήθως μεταξύ των ηλικιών 45 και 55. Για ένα μικρό αριθμό γυναικών η εμμηνόπαυση εμφανίζεται νωρίτερα και εάν αυτό συμβεί πριν τα 40, λέγεται πρόωρη εμμηνόπαυση (ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια). Η εμμηνόπαυση συμβαίνει όταν οι ωοθήκες σας σταματούν να παράγουν μια ορμόνη που ονομάζεται οιστρογόνα και πλέον σταματά η απελευθέρωση ωαρίων. Αρκετό καιρό πριν από αυτό -θα μπορούσε να είναι λίγοι μήνες ή αρκετά χρόνια- οι περίοδοι μπορεί να γίνουν λιγότερο τακτικές, επειδή τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν, αλλά δεν μειώνονται εντελώς. Αυτό ονομάζεται περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος.
Συμπτώματα
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης μπορεί να έχετε συμπτώματα όπως εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, μυϊκούς ή αρθριτικούς πόνους, ξηρότητα του κόλπου, αλλαγές στη διάθεση και έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξ. Η εμμηνόπαυση επηρεάζει κάθε γυναίκα με διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να μην έχετε καθόλου συμπτώματα, ή να είναι ήπια και βραχύβια. Για κάποιες γυναίκες, ωστόσο, μπορεί να είναι σοβαρά και οδυνηρά.
Το 2013 η Διεθνής εταιρεία για την μελέτη της γυναικείας σεξουαλικής υγείας (International Society for the Study of Women’s Sexual Health (ISSWSH) και η Αμερικάνικη Εταιρεία εμμηνόπαυσης North American Menopause Society (NAMS) υιοθέτησαν τον όρο ουρογεννητικό σύνδρομο για να περιγράψουν μια πλειάδα συμπτωμάτων και σημείων που σχετίζονται με την ελάττωση των οιστρογόνων και των άλλων σεξουαλικών ορμονών κατά την εμμηνόπαυση και την επίδραση τους στο κατώτερο γεννητικό σύνδρομο. Περιλαμβάνει την κολπική ξηρότητα, το καύσος, τον ερεθισμό, την δυσπαρεύνια αλλά και συμπτώματα από την κύστη και το πυελικό τοίχωμα που σχετίζονται με την ηλικία της γυναίκας όπως την ακράτεια από προσπάθεια , την επιτακτικότατα της ούρησης, την δυσουρία και τις επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Η κολπική ξηρότητα οφείλεται συνήθως στην αιδοιοκολπική ατροφία που εκδηλώνεται στον 50% των εμμηνοπαυσιακών γυναικών. Αντίθετα η χαλάρωση του κόλπου εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και είναι υποκειμενικό αίσθημα που αφορά την σεξουαλική επαφή με συχνότητα 2-48% λόγω εθνικών, πολιτιστικών και ψυχολογικών παραγόντων που επηρεάζουν την κατανόηση των διαφορών τους σώματος σε κάθε γυναίκα.
Μπορείτε ακόμα να έχετε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, αν έχετε κάνει υστερεκτομή (χειρουργική αφαίρεση μήτρας και ωοθηκών). Άλλες φυσικές αλλαγές που συμβαίνουν λόγω της ηλικία σας μπορεί να ενταθούν από την εμμηνόπαυση. Για παράδειγμα, μπορεί να χάσετε μερική μυϊκή δύναμη και να έχετε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης και καρδιοπαθειών.
Δουλεύοντας μαζί σας
Ο γυναικολόγος θα πρέπει να συζητήσει μαζί σας για την εμμηνόπαυση. Θα πρέπει να εξηγήσει τυχόν εξετάσεις, θεραπείες ή υποστήριξη που πρέπει να προσφέρονται, ώστε να μπορείτε να αποφασίσετε μαζί τι είναι καλύτερο για εσάς. Η οικογένεια ή ο σύντροφός σας μπορούν να συμμετέχουν στην παροχή βοήθειας για τη λήψη αποφάσεων αν συμφωνείτε.
Διάγνωση εμμηνόπαυση
Εάν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης επηρεάζουν την καθημερινή σας ζωή θα πρέπει να δείτε το γιατρό για να θέσει τη διάγνωση, εάν είστε σε περιεμμηνόπαυση ή εμμηνόπαυση με βάση την ηλικία, τα συμπτώματά σας και πόσο συχνά έχετε περιόδους. Εάν παίρνετε ορμονικές θεραπείες (παράδειγμα: για τη αντιμετώπιση αυξημένης ροής αίματος στην περίοδο) μπορεί να είναι πιο δύσκολο να διαγνώσει πότε έχετε φτάσει στην εμμηνόπαυση. Μπορεί να κάνετε μια εξέταση αίματος, αλλά μόνο εάν είστε μεταξύ 40 και 45 και έχετε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, με διαταραχές στον κύκλο (πόσο συχνά έχετε περιόδους) ή εάν είστε κάτω των 40 και ο γιατρό σας υποψιάζεται ότι είστε σε εμμηνόπαυση (βλέπε επίσης την πρόωρη εμμηνόπαυση). Η εξέταση αίματος μετρά μια ορμόνη που ονομάζεται FSH (ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης) που βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα στην εμμηνόπαυση. Δεν πρέπει να κάνετε αυτό το τεστ, αν παίρνετε αντισυλληπτικό που περιέχει οιστρογόνο και προγεσταγόνο ή υψηλής δόσης προγεσταγόνου επειδή το αντισυλληπτικό αλλάζει τα φυσικά επίπεδα της FSH.
Υπάρχει θεραπεία;
Δεν υπάρχει θεραπεία για την εμμηνόπαυση . Οι θεραπείες στοχεύουν στην αντιμετώπιση και μείωση των συμπτωμάτων ή των συνεπειών που έχει το ουρογεννητικό σύνδρομο .
Θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης
Για τις γυναίκες που αναζητούν βοήθεια για τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματά τους, η ΟΘΥ (θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης) είναι η πιο συχνά συνταγογραφούμενη θεραπεία. Η ΟΘΥ βοηθά στην ανακούφιση από τα συμπτώματα με την υποκατάσταση των οιστρογόνων, τα επίπεδα των οποίων πέφτουν στην εμμηνόπαυση. Μπορείτε να πάρετε ΟΘΥ ως δισκία ή μέσω ενός εμπλάστρου-αυτοκόλλητου ή gel για το δέρμα σας. Αν η ΟΘΥ είναι κατάλληλη για εσάς και σας ενδιαφέρει, ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει για τα οφέλη και τους κινδύνους τόσο βραχυπρόθεσμα (τα επόμενα 5 έτη) όσο και στο μέλλον, πριν αποφασίσετε να ξεκινήστε. Θα πρέπει επίσης, να σας πληροφορήσει σχετικά με τις μη-ορμονικές θεραπείες, για παράδειγμα ένα φάρμακο που ονομάζεται κλονιδίνη ή άλλους τύπους θεραπειών, όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), ένα είδος των ψυχολογικών θεραπειών που βοηθά τους ανθρώπους να διαχειρίζονται τον τρόπο που σκέφτονται και αισθάνονται.
Μη συνταγογραφούμενες θεραπείες
Μπορείτε να πάρετε πολλές διαφορετικές θεραπείες για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης χωρίς ιατρική συνταγή. Μερικοί γυναίκες βρίσκουν ότι οι συμπληρωματικές θεραπείες βοηθούν. Αν θέλετε να δοκιμάσετε αυτά, ο γιατρός σας θα πρέπει να σας εξηγήσει ότι η ποιότητα και τα συστατικά τους μπορεί να είναι άγνωστα.
Η διαχείριση των συμπτωμάτων σας
Η διαχείριση των συμπτωμάτων σας
-
Εξάψεις και νυχτερινή εφίδρωση
Όταν οι ωοθήκες σας σταματήσουν να παράγουν τα οιστρογόνα, τα οστά σας γίνονται λεπτότερα και έχουν υψηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης, με αποτέλεσμα να σπάνε πιο εύκολα. Θα πρέπει να σας ενημερώσει ο γιατρός σας ότι για τις γυναίκες γύρω από την ηλικία της εμμηνόπαυσης ο κίνδυνος να υποστεί μια γυναίκα κάταγμα είναι χαμηλή, και η ΟΘΥ μειώνει περαιτέρω αυτό τον κίνδυνο στο μέλλον. Το όφελος αυτό διαρκεί μόνο όσο παίρνετε θεραπεία, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο αν έχετε πάρει θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
-
Κακή διάθεση
Κακή διάθεση είναι ένα κοινό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης και είναι διαφορετική από την κατάθλιψη Εάν αισθάνεστε πεσμένη, ως αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης μπορεί να σας βοηθήσει η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Μια άλλη πιθανή θεραπεία είναι η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία) και μπορεί να σας βοηθήσει, αν έχετε κακή διάθεση ή άγχος ως αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης. Δεν έχει αποδειχθεί ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που ονομάζονται SSRIs και SNRIs μπορεί να βοηθήσουν στην κακή διάθεση κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, εκτός αν έχει διαγνωστεί κατάθλιψη.
-
Έλλειψη ενδιαφέροντος για το σεξ
-
Κολπική ξηρότητα
Εάν έχετε κολπική ξηρότητα θα πρέπει να χρησιμοποιήστε ένα κολπικό οιστρογόνο, το οποίο τοποθετείται απευθείας στο κόλπου ως πεσσό, κρέμα ή ως κολπικό δακτύλιο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κολπικό οιστρογόνο για όσο καιρό χρειάζεστε ακόμα κι αν χρησιμοποιείτε ήδη ΟΘΥ. Ενυδάτωση και λιπαντικά μπορεί επίσης να βοηθήσουν. Αν το κολπικό οιστρογόνο δεν βοηθά μπορείτε να πάρετε μια υψηλότερη δόση. Είναι σπάνιο το κολπικό οιστρογόνο να προκαλέσει προβλήματα, αλλά αν έχετε οποιαδήποτε απροσδόκητη κολπική αιμορραγία θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας ο οποίος θα πρέπει να σας εξηγήσει ότι τα συμπτώματά σας θα εμφανιστούν και πάλι μόλις σταματήστε την χρήση τους. Η χρήση των κολπικών οιστρογόνων θα μπορούσε να είναι κατάλληλη για σας που δεν μπορείτε να πάρετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης για ιατρικούς λόγους.
-
Οφέλη και κίνδυνοι της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης
Όταν οι ωοθήκες σας σταματήσουν να παράγουν τα οιστρογόνα, τα οστά σας γίνονται λεπτότερα και έχουν υψηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης, με αποτέλεσμα να σπάνε πιο εύκολα. Θα πρέπει να σας ενημερώσει ο γιατρός σας ότι για τις γυναίκες γύρω από την ηλικία της εμμηνόπαυσης ο κίνδυνος να υποστεί μια γυναίκα κάταγμα είναι χαμηλή, και η ΟΘΥ μειώνει περαιτέρω αυτό τον κίνδυνο στο μέλλον. Το όφελος αυτό διαρκεί μόνο όσο παίρνετε θεραπεία, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο αν έχετε πάρει θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
-
Οι θρόμβοι αίματος (φλεβική θρομβοεμβολή)
Τα δισκία ΟΘΥ (αλλά όχι τα αυτοκόλλητα ή το gel) συνδέονται με έναν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης θρόμβου αίματος στα αγγεία σας. Αν είστε ήδη σε ομάδα με μεγαλύτερο κίνδυνο θρόμβων στο αίμα (για παράδειγμα, είστε παχύσαρκοι) και σκέφτεστε να λάβετε μπορείτε να χρησιμοποιήστε αυτοκόλλητα ή gel, αντί δισκία. Εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό θρόμβων στο αίμα ή εάν υπάρχει άλλος λόγος για τον οποίο είστε σε ομάδα υψηλού κίνδυνου, μπορεί να απευθυνθείτε σε κάποιο αιματολόγο πριν από την λήψη ΟΘΥ.
-
Οι καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια (καρδιαγγειακή νόσος)
Οι μελέτες δείχνουν ότι:
Αν αρχίσετε ΟΘΥ πριν τα 60 έτη δεν αυξάνει ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου. Επίσης η ΟΘΥ δεν επηρεάζει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο τα δισκία ΟΘΥ (αλλά όχι τα αυτοκόλλητα ή το gel) μπορεί να αυξήσουν ελαφρώς τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου σε γυναίκες κάτω των 60 ετών είναι πολύ χαμηλό.
-
Καρκίνος του μαστού
Μελέτες δείχνουν ότι στις γυναίκες στην ηλικία της εμμηνόπαυσης:
Η ΟΘΥ μόνο με οιστρογόνα προκαλεί ελάχιστη ή καμία μεταβολή στον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού ενώ η ΟΘΥ που περιέχει οιστρογόνα και προγεσταγόνα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί να είναι υψηλότερο αν πάρετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά πέφτει και πάλι όταν σταματήσετε να παίρνετε την θεραπεία.
-
Ο διαβήτης τύπου 2
Η ΟΘΥ δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.Εάν έχετε ήδη διαβήτη τύπου 2,η ΟΘΥ είναι απίθανο να έχει αρνητική επίδραση στο σάκχαρο του αίματος σας
-
Οστεοπόρωση
Όταν οι ωοθήκες σας σταματήσουν να παράγουν τα οιστρογόνα, τα οστά σας γίνονται λεπτότερα και έχουν υψηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης, με αποτέλεσμα να σπάνε πιο εύκολα. Θα πρέπει να σας ενημερώσει ο γιατρός σας ότι για τις γυναίκες γύρω από την ηλικία της εμμηνόπαυσης ο κίνδυνος να υποστεί μια γυναίκα κάταγμα είναι χαμηλή, και η ΟΘΥ μειώνει περαιτέρω αυτό τον κίνδυνο στο μέλλον. Το όφελος αυτό διαρκεί μόνο όσο παίρνετε θεραπεία, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο αν έχετε πάρει θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
-
Απώλεια της μυϊκής δύναμης
-
Άνοια
Προς το παρόν είναι άγνωστο αν η ΟΘΥ επηρεάζει τον κίνδυνο εκδήλωσης άνοιας.
-
Έναρξη και διακοπή ΟΘΥ
Ο γιατρός σας πρέπει να σας πει τι να περιμένετε όταν αρχίσετε να παίρνετε ΟΘΥ. Είναι συνηθισμένο να έχετε κάποια κολπική αιμορραγία κατά τους πρώτους 3 μήνες (για τις γυναίκες που έχουν μήτρα). Αν έχετε οποιαδήποτε απροσδόκητη αιμορραγία στους 3 πρώτους μήνες, ενημερώστε τον γιατρό σας κατά την πρώτη συνάντηση σας. Εάν αυτό συμβεί μετά τους 3 πρώτους μήνες ενημερώστε τον αμέσως.
-
Διακοπή ΟΘΥ
Όταν σκέφτεστε για τη διακοπή της ΟΘΥ μπορείτε είτε να σταματήσετε αμέσως ή σταδιακά να μειώσετε τη δόση της. Εάν η διακοπή της θεραπείας γίνει απότομα μπορεί να έχετε κάποια συμπτώματα της εμμηνόπαυσης αν όμως η διακοπή γίνει σταδιακά αυτά μπορεί να είναι ηπιότερα
-
Πρόωρη εμμηνόπαυση (πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια)
-
Διάγνωση
Η Πρόωρη εμμηνόπαυση διαγιγνώσκεται λαμβάνοντας υπ’ όψη την ηλικία και τα συμπτώματα σας, καθώς και πληροφορίες σχετικά με το οικογενειακό και το ιατρικό ιστορικό σας (για παράδειγμα, αν είχατε την ιατρική θεραπεία που είναι γνωστό ότι προκαλεί εμμηνόπαυση). Αν είστε κάτω των 40 ετών και έχετε καθόλου ή λίγες περιόδους θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις αίματος για να μετρηθούν τα επίπεδα της FSH (ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης). η οποία θα πρέπει να επαναληφθεί σε 4-6 εβδομάδες καθώς τα επίπεδα αλλάζουν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου σας).
-
Θεραπεία της πρόωρης εμμηνόπαυσης
Η Θεραπεία για πρόωρη εμμηνόπαυση συνήθως περιλαμβάνει ΟΘΥ ή ένα συνδυασμένο ορμονικό αντισυλληπτικό. Ο γιατρός σας θα πρέπει να σας εξηγήσει ότι: είναι σημαντικό να συνεχίσετε τη θεραπεία τουλάχιστον μέχρι την ηλικία φυσικής εμμηνόπαυσης, για να σας προσφέρει κάποια προστασία από την οστεοπόρωση και άλλες καταστάσεις που μπορεί να αναπτυχθούν μετά την εμμηνόπαυση. Ο κίνδυνος των συνθηκών όπως η καρδιαγγειακή νόσος και ο καρκίνος του μαστού αυξάνεται με την ηλικία και είναι πολύ χαμηλή η συχνότητά τους σε γυναίκες κάτω των 40. Τόσο η ΟΘΥ όσο και το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι είναι καλό για την υγεία των οστών. Επίσης η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να είναι καλύτερη για την αρτηριακή σας πίεση από το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι. Θα πρέπει να γνωρίζεται επίσης ότι η ΟΘΥ δεν είναι ένα αντισυλληπτικό. Επιπλέον η ορμονική θεραπεία δεν είναι κατάλληλη για μερικές γυναίκες, για παράδειγμα, αν έχετε ιστορικό καρκίνου του μαστού ή άλλο τύπο καρκίνου που διεγείρεται από τα οιστρογόνα.